Middeleeuws Gent wandelroute

Sluit de kaart
Close map sidebar
Toggle map sidebar

Middeleeuws Gent wandelroute

Length
6,2 km
Time
1u15m
Terrain
100% Verhard
Meer stops in de buurt
Stops sluiten
Meer stops langs de route?
Terug naar de kaart
Verharde weg
Onverharde weg
Meer info en stops bekijken

Wandel in het spoor van Jan Van Eyck

Stel je het volgende voor: Jan Van Eyck stapt in de 15de eeuw de straat op. Hij heeft een afspraak met de abt van de Sint-Baafsabdij, die wil informeren naar de prijs van een portret. Het is een prachtige dag, dus Jan besluit te wandelen. Hij heeft er een omweg voor over, langs de Reep, het Gravensteen en Sint-Jacobs. Met een beetje verbeelding en deze wandelroute kan je ook vandaag mee op stap.

Opgelet!
  • Deze route is niet bewegwijzerd. Download het gpx bestand en navigeer met je smartphone of wandelgps om deze route te volgen.
Startpunt

Bisdomplein

Gent Bisdomkaai.jpg

Sint-Jansbrug

Het is onzeker of hier al een brug over de Nederschelde lag in de middeleeuwen. De oudste vermelding van deze brug aan de Reep dateert namelijk uit 1454. Daarvoor moet er hier een veer zijn geweest. Aan de overkant lagen bleekweiden voor laken. De linkeroever kreeg de naam Wijdenaard. Het was de aanlegplaats van de oudste Gentse ‘portus’. Al in de 9de eeuw was hier een handelsnederzetting, omsloten door een walgracht. 

Duivelsteen

Duivelsteen_Reep_Gent.jpg

Het Duivelsteen is een van de meest tot de verbeelding sprekende gebouwen van Gent. Men dateert de donjon van het steen in de 11de eeuw, maar men gaat ervan uit dat op dezelfde plaats in de 9de eeuw al een houten kasteel moet hebben gestaan, voor een ongetwijfeld machtige bewoner. Het was Geraard van Gent, bijgenaamd de Duivel, zoon van Burggraaf Zeger III, die de donjon in de 13de eeuw liet verbouwen tot een volwaardig steen met bijgebouwen. Het Duivelsteen heeft verschillende functies gehad. Zo deed het onder meer dienst als wapenopslagplaats, gevangenis en krankzinnigengesticht. Heel passend allemaal. Recent werden er nog enkele 15de-eeuwse fresco’s ontdekt, nonchalant verstopt (en ”oeps, vergeten!”) achter de torenhoge archiefkasten van de laatste huurder van het gebouw, het Rijksarchief. Vandaag wacht het Duivelsteen op een herbestemming.

Laurentplein

Het Laurentplein was er niet tijdens de middeleeuwen. De Schelde stroomde hier open en bloot onder de Braempoort, een hoge rechthoekige toren met een puntig dak. Onder de brug die naar de Braempoort leidde zat een stuw met twee gaten om het waterpeil van de Schelde te regelen. Ernaast stond een watermolen. De poort werd afgebroken in 1540. De watermolen bleef bestaan tot 1880, wanneer de Schelde werd overwelfd en het Laurentplein werd aangelegd.

Walpoort

Ketelvest Gent_2.jpg
Ketelvest Gent_1.jpg

De Walpoort maakte deel uit van de 12de-eeuwse verdedigingswal van Gent. Het water dat hier onder de brug stroomt, komt uit de Schelde en vloeit door de Ketelvest, een kanaal dat in het midden van de 12de eeuw werd gegraven. De aarde die men uit de graafwerken won, werd aan de stadskant opgeworpen en vormde een wal. De Ketelvest was de grens tussen het zogenaamde Sint-Pietersdorp – dat behoorde tot de abdij – en de stad Gent. Sla linksaf aan de Grote Huidevettershoek en ga via de trap naar het jaagpad beneden om zo langs het water naar de Ketelpoort te stappen.

Kuipgat

Gent_Ketelvest_3.jpg

Klim langs de trappen aan de Ketelpoort weer naar boven. Hier stond in de 15de eeuw het Kuipstuw, een soort houten sluis met afsluitbare gaten, die doorgang boden tot de haven aan de Korenlei. Aan beide oevers van de Kuipstuw stonden verdedigingstorens. Aan de overkant lag de Houtlei, een gegraven walgracht die een stukje westwaarts liep, noordwaarts afboog en via Ramen ter hoogte van het Designmuseum in de Jan Breydelstraat in de Lieve terechtkwam. Aan stadszijde had de Houtlei een hoge en dikke walmuur van Doornikse steen en drie stevige stadspoorten. De Houtlei werd in de 19de eeuw gedempt. Ook de Zandpoort, Posteernepoort en Turrepoort hebben de stadsontwikkeling niet overleefd.
 

Het Pand

Het Pand Onderbergen Gent (2).jpg
Het Pand Onderbergen Gent (1).jpg

In Onderbergen stap je aan Het Pand voorbij, een voormalig Dominicanenklooster dat tijdens de middeleeuwen een imposante bibliotheek had. Die werd helaas grotendeels vernield tijdens de beeldenstorm in de 16de eeuw. 

Drabstraat

Korenlei_Gent.jpg

De Drabstraat is een van de oudste straten van Gent en maakt deel uit van de oude weg naar Brugge. Die kwam hier aan de Veebrug uit. Het woord drab slaat vermoedelijk op modder. Loslopend vee kwam hier uit de Leie drinken. Vandaar het slijk. De Veebrug heet vandaag Grasbrug. Vroeger stond de Drabstraat bekend voor haar vele brouwerijen. De Duve, den Hertshoorn, den Rooden Pot, het Hoskin, ten Hoedekinne, den Sleutel, de Burse, de Zickele, den Oesterlinc, de Schoenhegghe,… Allemaal laafden ze de dorstigen.

Appelbrugpark

De_Lieve_Gent.jpg

De Houtlei mondde hier in de Lieve uit. In de middeleeuwen was hier dan ook een brug over de Houtlei, de Appelbrug, zo genoemd naar afspanning Den Ghulden Appel. Van de Jan Breydelstraat was nog geen sprake. Dit straatje bestond uit twee delen en die hadden ook elk een andere naam. Loop even door naar de Lieve. Aan de overkant zie je de achterkanten van de Vismijn en het Groot Vleeshuis. Stap ook even op het houten brugje en kijk naar links. Daar zie je de allerlaatste houten achtergevel van Gent. In de middeleeuwen zag het gros van de gevels er zo uit. 

Veerleplein

Gent Gravensteen David Samyn.jpg

Het Veerleplein ligt bij de burcht van de graven van Vlaanderen, vandaag gekend als het Gravensteen. Hier stond ooit een kerk op het plein, langs het water. Delen ervan werden blootgelegd bij graafwerken in de Oude Vismijn. De contouren van een deel van de kerk kan je ook zien vanop de Grasbrug. Ze staan afgetekend tegen de fraai gerestaureerde achtergevel van B&B De Waterzooi.

Hoogpoort 

De Hoogpoort was de eerste verbindingsstraat tussen de Schelde en de Leie. Aan beide rivieren ontstonden vanaf de 9de eeuw onafhankelijke woonkernen, min of meer op hetzelfde moment, en die groeiden naar elkaar toe. Hier woonden vooral rijke koopmannen, wat voor een enorme bedrijvigheid zorgde. In deze straat en in de nabije omgeving stonden hun stenen. Sommige waren bewoond, maar vaak waren dit gewoon opslagplaatsen voor goederen en een uithangbord voor de eigenaars.

Hof van Ryhove

Gent_Graffitistraatje.jpg

Op het einde van het Werregarenstraatje (graffiti straatje van Gent) staat rechts het Hof van Ryhove. In het Hof werden resten ontdekt van een 13de-eeuws steen. De eerste eigenaar van dat steen kon niet worden achterhaald. De eerste naam die wel aan het steen kan worden gelinkt is die van ridder Simon de Rijke, die het steen verkocht in 1386. Zo kreeg dit steen de naam Simon sRijkensteen. In 1432 – wanneer het Lam Gods werd voorgesteld – was het eigendom van een zekere Boudin Rijm, telg van een invloedrijke familie met een delicate achtergrond. Zijn voorouders hadden een steen net naast het sRijkensteen, maar dat werd met de grond gelijkgemaakt, een zware middeleeuwse straf voor een zware misdaad, in dit geval een dubbele moord. Op de plaats van het afgebroken steen mocht niet meer worden gebouwd. Zo komt het Hof van Ryhove aan zijn grote tuin.

Sint-Jacobs

Gent_Sint-Jacobs.jpg
Gent_Afsnis_Sint-Jacobs.jpg

De Ottogracht was ooit - what's in a name? - een gracht, of misschien zelfs een Leiearm die van aan de Krommewal naar Sint-Jacobs stroomde, daar samenvloeide met een andere Leiearm en vervolgens via de wijk Nieuwpoort in de huidige jachthaven Portus Ganda terechtkwam. Kwam je van de Steendam en liep je naar de Sint-Jacobskerk, dan moest je over de Steenbrug en door de Steenpoort. Van de brugreling zie je nog een restant in de muur van de tabakswinkel op de linkerkant.

Sint-Jorispoort

Gent_Portus_Ganda_1.jpg
Gent_Portus_Ganda_2.jpg

Hier aan het begin van de Steendam stond in de middeleeuwen de Sint-Jorispoort, een imposante stenen poort, met een brug over de Leie. De poort werd op bevel van Keizer Karel in 1577 gesloopt. Ook de Sint-Jorisbrug werd afgebroken, zij het pas in 1908. De nieuwe brug, waar je nu overheen stapt, geeft zicht op Portus Ganda en op de verder gelegen Slachthuisbrug. Vroeger bestond die niet, maar was er wel een andere brug die hier vlakbij over de Leie ging, de Rodetorenbrug.

Sint-Baafsabdij en Coyendanspark

Sint-Baafsabdij-Gent.jpg

Vlak bij de ruïnes van de Sint-Baafsabdij vind je het Coyendanspark. In dit park vallen de haagbeuken op, die samen de contouren van een kerk vormen. Het is een herinnering aan de vroegere abdijkerk, die in de 16de eeuw door Keizer Karel werd verwoest.

Reep

Je kunt het je vandaag misschien moeilijk voorstellen, maar de Nederschelde die hier aan je voorbij stroomt, werd in 1960 dichtgegooid om een parking op aan te leggen. Meer dan duizend jaar Gentse geschiedenis werd in een oogwenk onder aarde en steen bedolven. Maar niet iedereen legde zich daarbij neer. Koning auto kreeg stilaan weerwerk. Het stadscentrum werd autovrij gemaakt, ten voordele van voetgangers en fietsers. Bovendien wou men opnieuw water in de Reep, zoals het altijd geweest was. En zo geschiedde! De grond werd opnieuw opengebroken. De kaaimuren werden in ere hersteld. En in 2018 werd de Schelde onder luid gejuich opnieuw naar de Leie geleid.

Belfort en Lakenhal

Sint-Baafs-kathedraal_Gent (1).jpg
Sint-Baafs-kathedraal_Gent (2).jpg

In 1425 begon men met de bouw van de Lakenhal, onderaan het Belfort. Van Eyck stapte ongetwijfeld aan de bouwwerf voorbij wanneer hij de Sint-Janskerk bezocht om te zien waar zijn Lam Gods zou prijken. De nieuwe lakenhal moest het prestige van de lakengilde onderstrepen, maar helaas raakte de lakenhandel in het slop. Het bouwproject werd in 1445 stopgezet omdat het geld op was. Zo kwamen er slechts zeven traveeën in plaats van elf. De resterende werden in 1903 bijgebouwd.

Sint-Baafskathedraal

De voorloper van deze kathedraal was een kerkje dat in 942 werd gewijd in naam van Johannes de Doper en de naam Sint-Janskerk kreeg. Ook daarvoor stond hier vermoedelijk al een gebedshuis, dat de kapel zou zijn geweest van het oude mottekasteel dat op de plaats van het huidige Duivelsteen moet hebben gestaan. Allemaal heel voorwaardelijk, maar met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid. Dit is heilige grond in Gent, en een goudmijn voor archeologen. Het is onmogelijk om aan deze kathedraal voorbij te lopen. Een obligate laatste stop op deze route. 

Bisdomplein